Zespół jelita drażliwego (IBS) to powszechne schorzenie, które charakteryzuje się zaburzeniami w perystaltyce jelit, bólem brzucha oraz brakiem organicznych patologii. [1]
IBS zmniejsza jakość życia, wpływa negatywnie na osoby nim obciążone. Diagnoza IBS przez lekarza zazwyczaj opiera się na wykluczeniu innych poważnych schorzeń powiązanych z układem pokarmowym.
Zakłada się, że zarówno fizjologiczne jak i psychologiczne czynniki mogą grać rolę w tym schorzeniu. Prawdopodobnie oś mózg–jelita odgrywa tutaj duże znaczenie. Leczenie IBS opiera się głównie na zmniejszeniu nasilenia objawów.
— –
Samo rozpowszechnienie zespołu jelita drażliwego jest dość duże.
- W Północnej Ameryce donosi się, że 12% osób może cierpieć na IBS.
- Większość symptomów obserwuje się u ludzi poniżej 50 roku życia [2].
- Nie tylko zaburzenia pracy jelit są problemem, osoby cierpiące na IBS często cierpią na współistniejące problemy głównie powiązane ze schorzeniami, tj. nerwica depresja czy ataki niepokoju [3]. Tym samym powiązanie to wydaje się podkreślać znaczenie osi mózg-jelita.
— —
Na ten moment nie wynaleziono żadnego leku, czy , też ,,naturalnej” metody leczenia, który mógłby definitywnie u każdego pomóc uporać się z problemem.
Wydaje się, że bardzo dużo różnych czynników wpływa na patogenezę, zarówno czynniki środowiskowe, psychologiczne jak i dietetyczne mogą mieć swój znaczny udział, tym samym prowadzi to do tego, że leczenie jest bardzo trudne [4].
Na podstawie wielu badań stwierdza się, że ogólnoświatowe rozpowszechnienie zespołu jelita drażliwego jest w okolicy 8.1% całej populacji [5].
IBS nie zwiększa ryzyka chorób (przynajmniej niezwiązanych z psychiką), nie obserwuje się przedwczesnej śmierci u pacjentów nim obciążonych, jednak sama jakość życia bardzo cierpi [6].
- W 2010 roku około 2 milionów wizyt ambulatoryjnych było powiązanych z IBS [7].
- Samo IBS prowadzi również do strat , które są generowane, m.in. przez spadek produktywności pracownika.
Pacjenci z IBS często donoszą o braku odpowiedniego podejścia lekarzy, tzw. ,,olewania problemu”. Odczuwają oni często wstyd i upokorzenie w trakcie wizyt [8]. Badania wskazują, że IBS oddziałuje również na jakość związku, wyniki prac pokazują, że cierpi również życie partnera. [9]
— —
Patofizjologia
Co do samej patofizjologii to jest skomplikowana. Zakłada się, że na objawy wpływają [10]:
- pogorszenie działania układu pokarmowego (zaburzenia ruchów perystaltycznych)
- trzewna nadwrażliwość
- stany zapalane
- zmiany w mikrobiocie
Dieta oraz stres są uznawane za czynniki przyczyniające się do nasilenia objawów.
Stres wydaje się wpływać głównie przez autonomiczny układ nerwowy oraz oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA).
Dodatkowo, zakłada się, że czynniki środowiskowe, genetyczna podatność oraz silne czynniki stresogenne wydają się również przyczyniać do patogenezy. [11]
Wydaje się, że ryzyko rozwinięcia IBS wzrasta po narażeniu na infekcję układu pokarmowego, dodatkowo wydaje się być również częstsze u osób ze stresem pourazowym, bardzo stresującym życiem, depresją czy też napadami niepokoju [12].
BGA (brain and gut interaction — interakcja pomiędzy mózgiem a jamą brzuszną) odnosi się do szlaków układu fizjologicznego, wchodzi w nie m.in. system nerwowy, jelitowy system nerwowy, autonomiczny system nerwowy. Endokrynne, nerwowe oraz neuroimmunologiczne szlaki oddziałują dwustronnie na komunikacie pomiędzy centralnym układem nerwowym oraz jelitami [13].
Pacjenci z IBS wykazują zaburzenia w szlakach BGA w porównaniu z osobami zdrowymi. Pacjenci z IBS wykazują również różnice w strukturach mózgu, połączeniach, odpowiedzi funkcjonalnej na bodźce w porównaniu z osobami zdrowymi [14]. Dokładnie jeszcze nie rozumiemy tego mechanizmu, ale prawdopodobnie, to zmiany w szlakach BGA prowadzą do zespołu jelita drażliwego.
Diagnoza
Sama diagnoza opiera się jak wcześniej wspomniałem na wykluczeniu poważnych schorzeń przez lekarza. Brak zaburzeń w budowie układu pokarmowego, brak zmian nowotworowych, SIBO i innych powszechnych schorzeń oraz objawy występujący przynajmniej 3 razy w miesiącu i trwające od trzech miesięcy sa podstawą do zdiagnozowania IBS. [15] Objawy, które powinny skłaniać do diagnozy ibs to bóle brzucha, zaparcia, biegunki, zmiany formy stolca, zmiany częstotliwości wypróżnień, wzdęcia.
Przez lata proponowano wykonywanie różnych badań mających na celu zdiagnozowanie IBS. W 2014 roku (Jones et al.) zaproponowano bardzo złożony panel składający się z 34 markerów, w których skład wchodziły markery serologiczne, ekspresje genów oraz zmienne psychologiczne. Dodatkowo, proponowano mierzenie ilości kwasów żółciowych w stolcu, czy też sprawdzanie różnego rodzaju przeciwciał, jednak na ten moment nie wykazano w 100% pewnej metody, która miałaby pozwolić na zdiagnozowanie IBS na podstawie badań.
— — –
Leczenie
Leczenie jest zależne od tego co jest głównym problemem pacjenta. IBS może być zaparciowe, biegunkowe, bądź mieszane. Czasami kombinacja wielu metod może być potrzebna.
W celu zmniejszenia nasilenia bólów brzucha stosuje się leki leki antyspastyczne (zmniejszające napięcie mięśni), poza tym stosuje się również olejek miętowy o którym wspominałem jakiś czas temu, badania nad olejkiem miętowym są dość obiecujące pod kątem leczenia objawów, tj. bóle brzucha przy IBS. Poza tym stosuje się również selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotonin (przeciwdepresyjne), trójcykliczne leki przeciwdepresyjne.
Jeżeli mówimy o zaburzeniach pracy jelit i zmianach w ich perystaltyce to głównie używa się, m.in. antybiotyków, probiotyków, leki działające antagonistycznie, bądż agonistycznie opioidowe (działanie, np. przyspieszajace perystaltykę jelit, bądź spowalniajace), babkę płesznika i jeszcze parę innych. [16]
Obecne zalecenia Amerykańskiego stowarzyszenia gastroeneterologicznego mówią o używaniu: linaklotydu, lubiproston, środków przeczyszczających, rifaksaminy (antybiotyk), alosetronu, loperamidu oraz trójcyklicznych antydepresantów. Nie wszystkie wyżej wspomniane środki mają jednak równe potwierdzenie w literaturze, a decyzja o danej substancji powinna być zależna od lekarza.
Najlepsze działanie wykazuje linoklatyd, agonista cyklazy guanylanowej C. Środek ten stosuje się głównie w IBS z przewagą zaparć. Skuteczność stosowania jest dość wysoka względem innych środków.
Wiele osób żyje z IBS i je ignoruje, natomiast warto sięgnąć pomocy dobrego lekarza, ponieważ odpowiednio dobrana farmakologia może bardzo wyciszyć uporczywe dolegliwości związane z zespołem jelita drażliwego.
Spore znaczenie ma również sama dieta, ograniczenie ilości węglowodanów fermentujących może znacząco zmniejszać nasilenie objawów, jednak warto wspomnieć, że nie działa to u wszystkich, niemniej jednak powinien to być pierwszy krok w radzeniu sobie z zespołem jelita drażliwego. Więcej na temat diety FODMAP możecie przeczytać w podpiętych stories na moim instagramie.
Uciążliwość IBS
1966 respondentów (83% kobiet, 91% białych, 78% USA/Kanada) zgłosiło pogorszenie swojego stanu zdrowia wynikające z:
– ograniczenie średnio 73 dni aktywności w roku
– słabą jakość życia związaną ze zdrowiem, szczególnie wynikającą z ograniczeń żywieniowych
– zaburzenia nastroju
– negatywny wpływ IBS na codzienną aktywność
35% zgłosiło ich objawy jako ciężkie, definiowane głównie jako ból, trudności w wypróżnianiu, wzdęcia i ograniczenia w doborze pokarmu.
Objawy te zostały zgłoszone w kombinacjach przez ponad 90%, a 35,1% twierdziło, że ma wszystkie 4.
Aby otrzymać leczenie, które uwolniłoby ich od objawów, pacjenci zrezygnowaliby z 25% swojego pozostałego życia (średnio 15 lat), a 14% zaryzykowałoby szansę 1/1000 prawdopodobieństwa śmierci za dostanie leku.
Większość przyjmowanych medykamentów miała na celu uśmierzanie bólu, a 18% przyjmowało narkotyki. Zabiegi uzupełniające i alternatywne stosowało 37%.
Bibliografia:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24523597
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22426087
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21090962
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23316916
https://dx.doi.org/10.1136%2Fgutjnl-2015-311240
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14510740:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26327134
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20463359
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24523597
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24627583
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21443722
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26729548/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27158548/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16678561/
